ΒΙΜ ΒΕΝΤΕΡΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ

Παραθέτω ένα  “αποταμιευμένο” άρθρο από την από την Ελευθεροτυπία. Με τα λόγια του Βιμ Βέντερς για την Ευρώπη. Κι εκείνη την ατάκα από τα Φτερά του, όπως την θυμάμαι μέσες άκρες “Γιατί ποτέ δεν τραγουδιέται η ειρήνη;”
Enjoy. 

“Μια άλλη όμως άποψη, αυτή του Γερμανού σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς, βλέπει τα ευρωπαϊκά θέματα από την πολιτιστική σκοπιά, θέματα που τα θεωρεί ατού των Ευρωπαίων πολιτών:

«Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ευρώπη είναι fucked, χαμένη υπόθεση, αν σκεφτούμε την αποτυχία του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, την πραγματική πολιτική επιρροή της, την έλλειψη ενθουσιασμού για την ευρωπαϊκή ιδέα, όπως προκύπτει από τις γνώμες των πολιτών της, σήμερα. Οι Ευρωπαίοι έχουν βαρεθεί την Ευρώπη…

Από μια άλλη πλευρά, όταν την παρατηρούμε απ’ έξω, η Ευρώπη είναι ένας επίγειος παράδεισος, η Γη της Επαγγελίας. Εδώ και δύο μήνες το παρατηρώ από το Σικάγο και από τη Νέα Υόρκη, το Τόκιο και το Ρίο, από την Αυστραλία και από την “καρδιά” της Αφρικής, το Κονγκό, και την τελευταία εβδομάδα από τη Μόσχα.

Σας το λέω: από παντού η Ευρώπη φαίνεται διαφορετική από ό,τι τη βλέπουμε εμείς, αλλά πάντα σαν παράδεισος, σαν ένα όνειρο της ανθρωπότητας, ένα λίκνο ειρήνης, ευμάρειας και πολιτισμού.

Οσοι ζουν από καιρό στην Ευρώπη έχουν κουραστεί. Εκείνοι που δεν ζουν σ’ αυτήν, που ζουν αλλού, θέλουν να μπουν με κάθε τρόπο.

Θέλω, λοιπόν, να θέσω το ερώτημα: γιατί η Ευρώπη μου φαίνεται τόσο “ιερή” όταν τη βλέπω από μακριά; Και γιατί μου φαίνεται τόσο χυδαία, αδιάφορη, σχεδόν πληκτική όταν γυρίζω;

Οταν ήμουν νέος, ονειρευόμουν μια Ευρώπη χωρίς σύνορα. Σήμερα ταξιδεύω δεξιά και αριστερά χωρίς να δείχνω το διαβατήριό μου, πληρώνοντας με το ίδιο νόμισμα (ακόμη κι αν προφέρεται παντού με διαφορετικό τρόπο). Πού στην ευχή πήγε αυτή η συγκίνηση;

Εδώ στο Βερολίνο είμαι Γερμανός με όλη μου την καρδιά. Αλλά με το που φτάνουμε στην Αμερική δεν λέμε ότι είμαστε από τη Γερμανία, τη Γαλλία ή από αλλού, αλλά από την Ευρώπη. Για τους Αμερικανούς η Ευρώπη είναι συνώνυμο του πολιτισμού, της ιστορίας, του στιλ και του ευ ζην. Είναι το μόνο πράγμα που τους κάνει να αισθάνονται περίεργα κατώτεροι.

Ακόμη και από την Ασία ή από άλλες γωνιές του κόσμου, η Ευρώπη θεωρείται εστία της ανθρώπινης ιστορίας, της αξιοπρέπειας και ακόμη μία φορά του πολιτισμού. Η Ευρώπη έχει ψυχή. Δεν είναι ούτε η πολιτική της ούτε η οικονομία της. Πάνω από όλα είναι ο πολιτισμός.

Ομως, ανησυχώ. Για τους πολίτες της, όπως και για τον υπόλοιπο κόσμο η Ευρώπη εμφανίζεται πάντα, πρώτα απ’ όλα, ως οικονομική δύναμη, με πολιτικά και χρηματιστηριακά όπλα, αλλά ποτέ πολιτιστικά. Η Ευρώπη δεν μάχεται στο πεδίο των συγκινήσεων. Ποιος, όμως, αγαπά τη χώρα του για την πολιτική ή την οικονομία της; Κανείς!

Ζούμε την εποχή της εικόνας. Σήμερα κανένας άλλος τομέας δεν έχει τόση εξουσία από την εικόνα. Βιβλία, εφημερίδες, θέατρο… Κανείς δεν συναγωνίζεται με την ισχύ της κινούμενης εικόνας του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Γιατί σήμερα στην Ευρώπη, όπως και αλλού, το “πάμε σινεμά” ισοδυναμεί με το “να δούμε μια αμερικανική ταινία”; Διότι οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει εδώ και καιρό αυτό που συγκινεί τους ανθρώπους, αυτό που τους κάνει να ονειρεύονται. Και έθεσαν σε εφαρμογή αυτή τη γνώση με ριζοσπαστικό τρόπο. Ολο το “αμερικανικό όνειρο” είναι μια επινόηση του κινηματογράφου που έκανε όλο τον κόσμο να ονειρεύεται. Δεν θέλω να μειώσω αυτή την ιδέα, αλλά να θέσω ένα ερώτημα: ποιος ονειρεύεται το ευρωπαϊκό όνειρο;

Η αλήθεια είναι πως οι μύθοι μας δεν μας ανήκουν πια. Τίποτε δεν σημαδεύει το φαντασιακό της σύγχρονης κοινωνίας τόσο βαθιά και με τόση διάρκεια όσο ο κινηματογράφος. Ομως, δεν έχουμε πια τον έλεγχο, δεν μας ανήκει πια. Οι δικές μας επινοήσεις έχουν φύγει από τα χέρια μας.

Ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος υπάρχει σε καμιά πενηνταριά χώρες, αλλά οι ευρωπαϊκές ταινίες δεν έχουν την ίδια βαρύτητα. Οι εικόνες αυτού του ευρωπαϊκού κινηματογράφου θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο να αναγνωριστεί σε αυτόν μια ολόκληρη νέα γενιά. Θα μπορούσαν να προσδιορίσουν την Ευρώπη με συγκίνηση, με δύναμη. Αυτές οι ταινίες θα μπορούσαν να ήταν ο σταθμός της ευρωπαϊκής σκέψης στον κόσμο, όμως αφήσαμε αυτό το όπλο να μας φύγει μέσα από τα χέρια μας.

Χρησιμοποίησα τη λέξη “όπλο” επειδή οι εικόνες είναι τα πιο ισχυρά όπλα του 21ου αιώνα. Δεν θα υπάρξει “ευρωπαϊκή συνείδηση”, δεν θα υπάρξει συγκίνηση γι’ αυτή την ήπειρο, μελλοντική ευρωπαϊκή ταυτότητα, πραγματική σχέση όσο δεν καταφέρνουμε να δείξουμε τους δικούς μας μύθους, την Ιστορία μας, τα αισθήματά μας.

Η Ισπανία δεν έχει καλύτερο πρεσβευτή από τον Πέντρο Αλμοδόβαρ, η Βρετανία από τον Κεν Λοτς και η Πολωνία από τον Αντρέι Βάιντα ή τον Ρομάν Πολάνσκι. Αν και έχει πεθάνει εδώ και δεκατρία χρόνια, ο Φεντερίκο Φελίνι ενσαρκώνει πάντα την ιταλική ψυχή. Ιδού τι κάνει ο κινηματογράφος: δημιουργεί και δίνει σχήμα στη δική μας συνείδηση και σε αυτή των άλλων. Δημιουργεί μια ευρωπαϊκή ιδέα, μια ευρωπαϊκή βούληση, αυτή την ευρωπαϊκή “ψυχή” για την οποία μιλά όλος ο κόσμος».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 03/04/2007

inception/wings of desire

Η επικοινωνία των ονείρων, η επιθυμία να μπούμε σαν κλέφτες στα όνειρα των άλλων, να διαβάσουμε τη σκέψη τους, να μεταδώσουμε τα δικά μας, να μοιραστούμε τα δικά μας.

Να μοιραστούμε ό, τι μας περισσεύει και έτσι να αποκτήσουμε ένα κοινό έδαφος, με άλλες ξεχωριστές οντότητες, το όνειρο πάνω από όλα τα όνειρα…

Δεν είναι καινούργιο αλλά μου δόθηκε η αφορμή να το σκεφτώ καθώς είδα δύο έργα στο σινεμά μέσα σε μια μόνο βδομάδα.

Από τη μια το ένα.

Πιστολίδι, κλωτσοπατινάδα, τρακαρίσματα, ενέσεις και ματζούνια που επιβάλλονται βίαια από άνθρωπο σε άνθρωπο. Καταστροφές, πολλές καταστροφές κάποτε ωραίων πόλεων, συντρίμμια, απειλή, απειλή και απειλή. Όλα μπορεί να χαθούν σε μια στιγμή, σου ενσταλάζει με δόλο η ταινία από το Χόλυγουντ. Πρόσεχε! Όλα μπορεί να χαθούν (αν μοιραστείς τα όνειρά σου). Το βεβαιώνει και η παρουσία του Λεονάρντο ντι Κάπριο στο πανί, τα χρώματα, η επιβλητική μουσική, η ακριβή παραγωγή, ακόμα και η κακοχωνεμένη ψυχανάλυση επιστρατεύτηκε, σύμφωνα με την οποία διδαχτήκαμε ότι με εκατομμύρια δολάρια ως καρότο (1), με οδηγό ένα πένθος που δεν ολοκληρώθηκε (2), και με μια γκομενίτσα στο ρόλο της μαθήτριας που μεταμορφώνεται σιγά σιγά σε δασκάλα (3), υλικά δηλαδή κατάλληλα για γουέστερν, Τζέιμς Μποντ ή σαπουνόπερα.

Όλα γίνονται, όλα είναι πιθανά.

Ναι, όλα γίνονται, όλα είναι πιθανά αν κάνεις τον κόπο να σκύψεις στην ψυχή που σιωπά, αν κοιτάξεις από τα ύψη της αθανασίας, της ασφαλούς απόστασης  που εξασφάλισες σε κάποια κορυφή  

Ακόμα και οι άγγελοι μπορεί να γίνουν άνθρωποι, μπορεί να προσπελαστούν τα τείχη, μπορούν να μειωθούν οι αποστάσεις, από ψηλά αυτό που βλέπεις είναι μια πόλη παλιά και διχασμένη, από τα φτερά της βλέπεις τους τσιρκολάνους που προσπαθούν να πετάξουν ψηλά παρά τις μέριμνες για το νοίκι,τους φόρους, την ανεργία, τη μοναξιά. Βλέπεις, αισθάνεσαι, αν θέλεις τον καφέ και το τσιγάρο, το βλέμμα και το ερώτημα στα χείλη των παιδιών, το ακούς «είσαι άρρωστος;», «ποια ανάγκη έχεις, πεινάς;».  Φτάνει να κατέβεις και να μπερδευτείς με το πλήθος που αλλάζει ακούγοντας την ίδια μουσική “from her to eternity”. Φτάνει αν απλώσεις το χέρι σου. Εκεί στο ίδιο σημείο που φυτρώνει ο πόνος, φυτρώνει και το φάρμακο, η συντροφιά που έρχεται από τα ξένα όνειρα, αυτά που δεν είναι δικά σου, κι όμως είναι δικά σου γιατί είναι ανοιχτά, γιατί δεν μετριούνται με το χρήμα και τον χρόνο,  γιατί έχουν χρώμα μόνο όταν τα συμμερίζεσαι, αληθινά, βαθιά.

Τα Φτερά του Έρωτα εξιστορούν  την τέχνη και ο έρωτας που δεν μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό, ούτε είναι ίσα και όμοια, το ένα είναι το νερό και τα’ άλλο το αλάτι της ζωής. Τα δυο μαζί το δάκρυ,

Το Inception, από τη μια, τραβάει κατ΄ευθείαν στη χωματερή του μυαλού μου, και το μόνο που απομένει είναι σπασμένες εικόνες, εφιαλτικές, καταστροφής, βίας και άπειρης λογοδιάρροιας –από άποψη σεναρίου- που προσπαθούν να στηρίξουν και να αναπαράγουν την προσοχή, την επιφύλαξη, την απομόνωση, την έλλειψη πίστης και εμπιστοσύνης.

Κι από την άλλη, η διάθεση να βρω γραμμένο, να ξαναζήσω να ξαναδιαβάσω, τον λόγο που δεν χόρτασα, δεν πρόλαβα, δεν έφτανε, τα λόγια από την ταινία τα Φτερά του Έρωτα, του Wim Wenders. Που είναι Ποίηση. Από κείνες που έριξαν μαζί με τη μουσική, μαζί με τους ανθρώπους , αληθινά τείχη. Που έχτισαν καινούργιες πόλεις στη θέση των συντριμμιών και των νεκρών ζωνών της ιστορίας.

Αλλά δεν είμαι κριτικός του σινεμά οπότε αν το μοίρασμα των ονείρων το βλέπεις σαν τρόπο για έλεγχο και γι΄ αυτό το φοβάσαι, δες τη πρώτη ταινία, θα φοβηθείς, θα τσιτώσεις αν τίποτα δεν σε εντυπωσιάζει πια και θα επανέλθεις πολύ ευχαριστημένος στην καθημερινότητα.

Αν σου περισσεύουν όνειρα δες τη δεύτερη.

Υ.γ. Στη πρώτη πάντως δεν θα σε ενοχλούν τα κριτς-κρατς από τα πατατάκια. Και μπορείς και να ρευτείς αν πιείς καμιά κόκα-κόλα ανενόχλητα.